mapa witryny   


OCENIANIE

Uczeń, ucząc się zaspokaja różnorodne potrzeby: potrzebę przynależności i uznania wyrażające się w dążeniu do osiągnięć, wiary w siebie, potrzebę samorealizacji znamionującą dojrzałość człowieka. Są one motywami działania.
Niezbędne w nauczaniu jest kierowanie motywacją ucznia tj. współdziałanie między nauczycielem i uczniami. Opiera się ono na ocenianiu i przekazywaniu informacji o wynikach uczenia się. Systematyczne informowanie o wyniku jest niezbędne dla podnoszenia skuteczności uczenia się, a wychowawcza rola stopni rośnie wraz z ich obiektywizacją.
Jawność oceny wynika z jej funkcji, kształcącej i wychowawczej. Znając ocenę uczeń może usprawnić swoją pracę. Ocena powinna być informacją (nie porażką i nie sukcesem).
Nie każda kontrola musi być połączona z oceną wyrażoną stopniem. Ocenianie rygorystyczne za każdą wypowiedź hamuje aktywność uczniów, zwłaszcza słabych, ale każda ocena powinna doprowadzić do przekonania, że coś umie. Można np. tak konstruować sprawdziany, by stopniować trudność pytań od łatwych do coraz trudniejszych. Uczeń spostrzegając, że "coś umie" może "umieć więcej". Satysfakcja - aktywizuje wolę.
Celem wychowawcy jest aktywizacja wszystkich uczniów, wyrobienie u uczniów samokontroli i samooceny. Samokontrola i ocena są środkiem do celu, a o ich skuteczności decyduje życzliwa i przyjazna atmosfera, postawa nauczyciela, stosowanie jawnych ocen i jasnych kryteriów oceniania. Wzorcem pomiaru jest materiał nauczania.
Metody pomiaru dydaktycznego
Testy - główną zaletą jest obiektywizm. Wszyscy rozwiązują jednakowe zadania, prowadzące do jednakowych odpowiedzi. Zadania powinny być tak ułożone, aby test wymagał dokładnej i pełnej znajomości przedmiotu. Test powinien wykazać co uczeń umie, ale też rodzaj i rozmiar braków (które można usunąć). Np. test uzupełniania, lub wyboru jak "prawda, czy fałsz" jest testem alternatywnym, który może być stosowany do wszystkich przedmiotów, pytania mogą być tak postawione by wymagały myślenia, nie tylko przypomnienia. Zarzuca się testom, że mogą prowadzić do zgadywania wyniku i cechuje je brak inicjatywy ucznia, nie mogą więc być jedyną metodą oceny.
Prace kontrolne mogą składać się z kilkunastu prostych zadań ocenianych punktowo, lub kilku zadań z których każde wymaga przemyślanych operacji jak np. wykonanie rysunku technicznego, schematu urządzenia.
Kryterium oceny pracy domowej obejmuje:

  • zrozumienie sposobu wykonania,
  • poprawność rozwiązania,
  • samodzielność,
  • wygląd zewnętrzny,
  • terminowość.
Kontrola ustna może służyć do różnych celów dydaktycznych: utrwalenie, powtórzenie, uzupełnienie wiadomości uczniów. Może, ale nie musi wiązać się z oceną.
Przy ocenie odpowiedzi ustnej wyróżnia się następujące kryteria:
  • zrozumienie pytania,
  • treść odpowiedzi,
  • logiczność, pewność odpowiedzi,
  • samodzielność.
Pomiar dydaktyczny obejmuje obecnie różne procedury podporządkowane treści nauczania tj. informacyjnej opartej na wiadomościach, oraz czynnościowej opartej na umiejętnościach, ta właśnie daje szansę obiektywizacji oceniania szkolnego. Treść nauczania dzielona jest na cele tj. zamierzone osiągnięcia uczniów.
Cele operacyjne opisują zamierzone osiągnięcia oraz pozwalają na dobranie treści nauczania służącej osiągnięciu tych celów.
Przykłady celów operacyjnych:
  • uczeń zna zasady odbioru jakościowego,
  • uczeń potrafi zastosować zasady odbioru towaru,
  • uczeń umie rozpoznać klasy jakości, odmiany,
  • uczeń potrafi dokonać oceny jakościowej na podstawie cech istotnych dla danego produktu.
Podlegają one klasyfikacji hierarchicznej wg taksonomii ABCD:
A - zapamiętanie wiadomości,
B - zrozumienie wiadomości,
C - stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych,
D - stosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych.
Hierarchiczność polega na tym, że osiągnięcia celów niższych jest koniecznością, ale niewystarczającym warunkiem osiągnięcia wyższych celów.
Planując nauczanie dysponujemy układem celów nauczania i układem materiału nauczania. Ustalając wymagania dokonujemy selekcji elementów treści nauczania.
Poziomy wymagań i ich hierarchizacja odpowiadają skali stopni szkolnych.
Wymagania programowe powinny być ustalone przed podjęciem zadań dydaktycznych w toku planowania treści nauczania jako standardy wymagań.
Sprawdzanie i ocenianie stanowią jeden proces ewaluacji osiągnięć uczniów.
Jedną z zasad tworzenia metod sprawdzania jest sprawdzenie wiadomości poprzez umiejętności.
Podsumowanie
Ocenianie powinno:
  • wskazywać co jest najważniejsze w procesie uczenia się,
  • wspierać i wzmacniać proces uczenia,
  • proces oceniania powinien stwarzać sytuację w których każdy uczeń może zademonstrować swoją wiedzę i umiejętności,
  • materiał zgromadzony w procesie oceniania powinien umożliwić wysoki stopień pewności wnioskowania o umiejętnościach uczniów,
  • każdy składnik systemu oceniania powinien:
    • być zgodny ze standardami nauczania i standardami oceniania,
      ocena powinna być zawsze zaopatrzona w rzeczowy komentarz zawierający jej uzasadnienie oraz wskazówki dla ucznia do dalszej pracy,
      kontrola i ocena powinna mieć charakter planowy, kontrolę należy logicznie i świadomie wkomponować w proces dydaktyczny, a oceny
      wystawiać często i rytmicznie.
Najważniejszymi czynnikami determinującymi konstrukcję szkolnego systemu oceniania są:
  • podstawy programowe,
  • system klasyfikowania i promowania,
  • standardy osiągnięć i wymagań, oraz program i zasoby szkoły.
W Ośrodku Dokształcania Zawodowego sposób oceniania dostosowany został dla potrzeb kształcenia uczniów w systemie kursowym na poziomie zasadniczych szkól zawodowych. Uczniowie klas drugich zasadniczej szkoły zawodowej kierowani są na kursy I stopnia trwające sześć tygodni, a uczniowie trzecich klas na kursy ośmiotygodniowe. Szczegółowe cele kształcenia opracowane są dla każdego z kursów na podstawie programu nauczania z uwzględnieniem kontynuacji ciągów tematycznych na kursach drugiego stopnia. Poziomy wymagań programowych odpowiadają umiejętnościom zgodnie ze stopniami szkolnymi. Stosowane są różnorodne narzędzia pomiaru dydaktycznego jak sprawdziany, odpowiedzi ustne, zadania domowe oraz testy do badania skuteczności nauczania.
Sądzę, że wypracowany system oceniania powinien także podlegać procesowi ewaluacji. Proponowałabym sprawdzenie w połowie trwania kursu, czy system oceniania sprawdza się w aspekcie:
  • krótkiego okresu trwania kursów,
  • odczuć uczniów w związku z wdrożonym programem oceniania.
Analiza ankiety pozwoliłaby rozproszyć następujące wątpliwości:
* czy poziom wymagań nie jest zbyt wysoki,
* czy poziom wymagań nie jest zbyt niski.
Niezależnie od powyższego uważam, że należy zastanowić się nad opracowaniem osobnych kryteriów wymagań dla uczniów klas specjalnych.

Opracowała dla potrzeb kształcenia kursowego
Małgorzata Błońska

Literatura:

  1. B. Noemierko "Między oceną szkolną a dydaktyką"
  2. S. Racinowski "Problemy oceny szkoły"
  3. J. Pieter "Egzamin obiektywny"



Zespół Szkół im. Adama Wodziczki w Mosinie
62-050 Mosina, ul. Topolowa 2, tel. 61-81-32-922, e-mail: zsmosina @powiat.poznan.pl  

Witrynę redaguje: Paweł Zawieja